martes, 27 de febrero de 2018

Palabras fundamentales

Haz que tu vida sea
campana que repique
o surco en que florezca y fructifique
el árbol luminoso de la idea.
Alza tu voz sobre la voz sin nombre
de todos los demás, y haz que se vea
junto al poeta, el hombre.

Llena todo tu espíritu de lumbre;
busca el empinamiento de la cumbre,
y si el sostén nudoso de tu báculo
encuentra algún obstáculo a tu intento,
¡sacude el ala del atrevimiento
ante el atrevimiento del obstáculo!

Nicolás Guillén: Cerebro y corazón (1922) (1965)*

Versións:
Pablo Milanés: Palabras fundamentales; Canta a Nicolás Guillén; 1975; Lado A, Corte 1



*[O poemario aparece recollido, por vez primeira en Ángel Augier: Nicolás Guillén, notas para un estudio biográfico crítico; 2ªedic., 1965.]

domingo, 25 de febrero de 2018

Paisaje

A Rita, Concha, Pepe y Carmencica.

La tarde equivocada
se vistió de frío.

Detrás de los cristales,
turbios, todos los niños,
ven convertirse en pájaros
un árbol amarillo.

La tarde está tendida
a lo largo del río.
Y un rubor de manzana
tiembla en los tejadillos.

Federico García Lorca: Canciones (1921-1924) (1927)

Versións:
Vicente Monera: Paisaje; www.musicaypoemas.com; 2008;

sábado, 24 de febrero de 2018

¡Padrón...! ¡Padrón...!

¡Padrón…! ¡Padrón…!
Santa María… Lestrove…
¡Adiós! ¡Adiós!

                I
Aquelas risas sin fin,
aquel brincar sin dolor,
aquela louca alegría,
¿por que acabou?
Aqueles doces cantares,
aquelas falas de amor,
aquelas noites serenas,
¿por que non son?

Aquel vibrar sonoroso
das cordas da harpa i os sons
da guitarra malencónica,
¿quen os levou?
Todo é silensio mudo,
soidá, delor,
onde outro tempo a dicha
sola reinou…

¡Padrón…! ¡Padrón…!
Santa María… Lestrove…
¡Adiós! ¡Adiós!

                II
O simiterio da Adina
n’hai duda que é encantador,
cos seus olivos escuros
de vella recordazón;
co seu chan de herbas e frores
lindas, cal n’outras dou Dios;
cos seus canónegos vellos
que nel se sentan ó sol;
cos meniños que alí xogan
contentos e rebuldós;
cas lousas brancas que o cubren,
e cos húmedos montóns
de terra, onde alguna probe
ó amañecer se enterrou.
Moito te quixen un tempo,
simiterio encantador,
cos teus olivos escuros
mais vellos que os meus abós;
cos teus cregos venerables,
que se iban sentar ó sol,
mentras cantaban os páxaros
as matutinas cancións;
e co teu osario humilde
que tanto respeto impón
cando da luz que nel arde
ve un de noite o resplandor.
Moito te quixen e quérote,
eso ben o sabe Dios;
mas hoxe, ó pensar en ti
núbraseme o corazón:
que a terra está removida,
negra e sin frols…

¡Padrón…! ¡Padrón…!
Santa María… Lestrove…
¡Adiós! ¡Adiós!

                III
Fun un día en busca deles,
palpitante o corazón,
funos chamando un a un
e ningún me contestou.
Petei nunha i outra porta,
non sentín fala nin voz,
cal nunha tomba baldeira
o meu petar resonou.
Mirei pola pechadura,
¡que silensio…!, ¡que pavor…!
Vin nomais sombras errantes
que iban e viñan sin son,
cal voan os lixos leves
nun raio do craro sol.
Erguéronseme os cabelos
de extrañeza e de delor.
¡Nin un soio…!, ¡nin un soio…!
¿Donde están?, ¿que deles foi?
o triste son da campana,
vagoroso a min chegou…
¡Tocaba a morto por eles…!

¡Padrón…! ¡Padrón…!
Santa María… Lestrove…
¡Adiós! ¡Adiós!

Rosalía de Castro: Follas Novas (1880)

Versións:

Abe Rábade e Anxo Angueira: Padrón, Padrón, Santa María, Lestrove; Rosalía 21; 2008; Pista 2




Roi Casal e Silvia Ferre: Tecín soia*; Lendas douradas; 2008; Pista 12



*[A versión musical de Roi Casal e Silvia Ferre está precedida polo poema Tecín soia a miña tea, da obra de Rosalía de Castro: Follas Novas, do ano 1880.]

martes, 20 de febrero de 2018

«Pablo de Rokha» por Pablo de Rokha

      Yo tengo la palabra agusanada y el corazón lleno de cipreses metafísicos, ciudades, polillas, lamentos y ruidos enormes; la personalidad, colmada de eclipses, aúlla. (Mujer: sacúdeme las hojas marchitas del pantalón).

***
      Andando, platicando, andando con la tierra por los caminos varios, se me caen los gestos de los bolsillos, —atardeciendo olvidé la lengua en la plaza pública…—, no los recojo y ahí quedan, ahí, ahí, como pájaros muertos en la soledad de los mundos, corrompiéndose; el hombre corriente dice: «son colillas tristes», y pasa.

***
      Como el pelo, me crecen, me duelen las ideas; dolorosa cabellera polvorosa, al contacto triste de lo exterior cruje, orgánica, vibra, tiembla y, cargada de sangre, parece un manojo de acciones irremediables. (Radiogramas y telegramas cruzan los hemisferios de mi fisiología, aullando sucesos, lugares, palabras).

***
      Ayer me creía muerto; hoy, no afirmo nada, nada, absolutamente nada, y, con el plumero cosmopolita de la angustia, sacudo las telarañas á mi esqueleto sonrïendome en GRIS de las calaveras, las paradojas, las apariencias y los pensamientos; cual una culebra de fuego la verdad, la verdad le muerde las costillas al lúgubre Pablo.

***
      Aráñanme los cantos la congoja y el vientre, con las peludas garras siniestras de lo infinito; voy á abortar un mundo; (mis calzoncillos, mis calzoncillos se ríen á carcajadas!...).

***
      Un ataúd azul, y unas canciones sin sentido, intermitentes, guían mis trancos mundiales.
   
***
      Y la manta piojenta de la vida me envuelve grotescamente cual la claridad á los ciegos… (Rüido de multitudes, automóviles, muchedumbres, van conmigo; como pájaro solo y loco canta lo absoluto en los álamos negros de tu cabeza, Pablo de Rokha!...).
(—… … …Universo, Universo, ¡cómo nos vamos borrando, Universo, tú y yo, SIMULTÁNEAMENTE!… … …—).

Pablo de Rokha: Los gemidos (1922)

Versións:
Ocho Bolas: Pablo de Rokha por Pablo de Rokha; Genio y figura; 2003; Pista 6

domingo, 18 de febrero de 2018

Oes chegar Ángel González?

                      Unha palabra e a seguinte déronme a terceira
                                                            EDDA MAYOR

O 11 de maio chegará ás praias
a primeira palabra
coas súas pisadas de nube con zancas.
Será levada polas tres mil tabernas
e tres librarías do Antigo Reino.
Será levada en vilo, aleluia,
e pasará o vao do río, aleluia,
alí onde sucumben
os árbitros de fútbol
e os oradores demasiado sobrios.
A segunda palabra
recibirémola dende o interior
e a aldraba no limiar
soará como o corazón dun xinete
cinguido aos ósos
cunha nobreza de briosa melancolía.
Traerá das asas
a maquinaria memorial do feitizo
coas súas teclas de carpíns brancos.
Ti, agora, deberías dicir a seguinte palabra.
Tela na punta da lingua.
Só co seu alento
prenderá un fósforo
e a lonxitude da flama
será a da túa vibración.

Manuel Rivas: A desaparición da neve (2009)

Versións:
Manuel Rivas: ¿Oyes llegar a Ángel González?; A desaparición da neve; 2009; Pista 11

sábado, 17 de febrero de 2018

Outono cedo de gaitas

Outono cedo de gaitas,
moceiro de ledas choivas,
meu nemigo!

Catro luces do teu sono
leváronme catro noivas,
meu nemigo!

Catro noivas color verde,
vestidas de branco liño,
meu nemigo!

Eran catro amores grandes,
só quedoume un pequeniño,
meu nemigo!

Álvaro Cunqueiro: Cantiga nova que se chama riveira (1933)

Versións:
Amancio Prada: Outono cedo de gaitas; A dama e o cabaleiro; 1987; Cara A, Corte 3



Amancio Prada: Outono cedo de gaitas; 3 poetas en el círculo; 1998; Pista 3

viernes, 16 de febrero de 2018

Otro del mismo que va por «Super Flumina Babilonis»

Encima de las corrientes
que en Babilonia hallaba,
allí me senté llorando,
allí la tierra regaba.
Acordándome de ti,
¡oh Sión!, a quien amaba;
era dulce tu memoria,
y con ella más lloraba.
Dejé los trajes de fiesta,
los de trabajo tomaba,
y colgué en los verdes sauces
la música que llevaba,
poniéndola en esperanza
de aquello que en ti esperaba.
Allí me hirió el amor,
y el corazón me sacaba.
Díjele que me matase,
pues de tal suerte llagaba.
Yo me metía en su fuego,
sabiendo que me abrasaba,
desculpando el avecica
que en el fuego se acababa;
estábame en mí muriendo,
y en ti sólo respiraba.
En mí por ti me moría,
y por ti resucitaba,
que la memoria de ti
daba vida y la quitaba.
Gozábanse los extraños
entre quien cautivo estaba.
Preguntábanme cantares
de lo que en Sión cantaba:
—Canta de Sión un himno,
veamos cómo sonaba.
—Decid: ¿cómo en tierra ajena,
donde por Sión lloraba,
cantaré yo la alegría
que en Sión se me quedaba?
Echaríala en olvido
si en la ajena me gozaba.
Con mi paladar se junte
la lengua con que hablaba
si de ti yo me olvidare,
en la tierra do moraba.
Sión, por los verdes ramos
que Babilonia me daba,
de mí se olvide mi diestra,
que es lo que en ti más amaba,
si de ti no me acordare,
en lo que más me gozaba,
y si yo tuviere fiesta,
y sin ti la festejaba.
¡Oh hija de Babilonia,
mísera y desventurada!
Bienaventurado era
aquél en quien confiaba.
que te ha de dar el castigo
que de tu mano llevaba;
y juntará sus pequeños
y a mí, porque en ti lloraba,
a la piedra, que era Cristo,
por el cual yo te dejaba.

San Juan de la Cruz: Otros poemas (1586)

Versións:
Enrique Morente: Encima de las corrientes; Cruz y luna; 1983; Cara A, Corte 2



Enrique Morente: Encima de las corrientes; Enrique Morente; 1992; Pista 2

(Reedición da versión do disco Cruz y luna do ano 1983.)

miércoles, 14 de febrero de 2018

Otras veces

Quisiera estar en otra parte,
mejor en otra piel,
y averiguar si desde allí la vida,
por las ventanas de otros ojos,
se ve así de grotesca algunas tardes.

Me gustaría mucho conocer
el efecto abrasivo del tiempo en otras vísceras,
comprobar si el pasado
impregna los tejidos del mismo zumo acre,
si todos los recuerdos en todas las memorias
desprenden este olor
a fruta mustia y a jazmín podrido.

Desearía mirarme
con las pupilas duras de aquel que más me odia,
para que así el desprecio
destruya los despojos
de todo lo que nunca enterrará el olvido.

Ángel González: Breves acotaciones para una biografía (1971)

Versións:
Ángel González: Otras veces; A todo amor: antología personal; 2006; Pista 31

martes, 13 de febrero de 2018

Otras canciones a lo divino de Cristo y el alma

Un pastorcico solo está penado,
ajeno de placer y de contento,
y en su pastora puesto el pensamiento,
y el pecho de amor muy lastimado.
No llora por haberle amor llagado,
que no le pena verse así afligido,
aunque en el corazón está herido;
mas llora por pensar que está olvidado.
Que sólo de pensar que está olvidado
de su bella pastora, con gran pena
se deja maltratar en tierra ajena,
el pecho del amor muy lastimado.
Y dice el pastorcico: ¡Ay, desdichado
de aquel que de mi amor ha hecho ausencia,
y no quiere gozar la mi presencia,
y el pecho por su amor muy lastimado!
Y a cabo de un gran rato se ha encumbrado
sobre un árbol, do abrió sus brazos bellos,
y muerto se ha quedado, asido de ellos,
el pecho del amor muy lastimado.

San Juan de la Cruz: Otros poemas (1585)

Versións:
Paco Ibáñez: El pastorcico; A flor de tiempo; 1978; Pista 9



Enrique Morente: Un pastorcito; Cruz y luna; 1983; Pista 5



Enrique Morente: Un pastorcito; Enrique Morente; 1992; Pista 5

(Reedición da versión do disco Cruz y luna, do ano 1983.)




Paco Ibáñez: El pastorcico; Concierto en Guernika; 2006; Pista 3

(Directo da versión do disco A flor de tiempo, do ano 1978.)

lunes, 12 de febrero de 2018

Otra voz canta

Por detrás de mi voz
—escucha, escucha—
otra voz canta.

Viene de atrás, de lejos
viene de sepultadas
bocas y canta.

Dicen que no están muertos
—escúchalos, escucha—
mientras se alza la voz
que los recuerda y canta.

Escucha, escucha:
otra voz canta.

Dicen que ahora viven
en tu mirada.
Sostenlos con tus ojos
con tus palabras.

Que no se pierdan.
Que no se caigan.

No son sólo memoria
son vida abierta
abierta y ancha.

Escucha, escucha:
otra voz canta.

Circe Maia: Obra poética (2010)*

Versións:
Daniel Viglietti: Otra voz canta; En vivo; 1978; Cara B, Corte 5



Pareceres: Otra voz canta; Canciones del asfalto (VVAA); 1982; Lado 2, Corte 5



Daniel Viglietti: Otra voz canta; Trabajo de hormiga; 1984; Lado B, Corte 4



Mario Benedetti e Daniel Viglietti: Desaparecidos / Otra voz canta / Esa batalla**; A dos voces, Vol.2***; 1987; Lado A, Corte 4



Mario Benedetti e Daniel Viglietti: Desaparecidos / Otra voz canta / Esa batalla**; A dos voces, Vol.1 e 2; 1994; Pista 12

(Reedición da versión do disco A dos voces, Vol.2, do ano 1987.)



Daniel Viglietti e Mario Benedetti: Otra voz canta / Desaparecidos****; A dos voces; 1994; CD-Libro; Pista 4



*[Circe Maia: Obra poética; Rebeca Linke Editoras, 2ª edic.; Montevideo, 2010; ISBN-9789974816947.]
**[Esta versión musical alterna o recitativo do poema Desaparecidos da obra de Mario Benedetti: Geografías (1984), coa musicalización deste poema de Circe Maia, na voz de Daniel Viglietti e remata co recitativo do poema Esa batalla da obra de Mario Benedetti: Cotidianías (1979).]
***[Grabado en vivo en el "Cine 18 de Julio" de Montevideo, el 6 de Mayo de 1985.]
****[Esta versión musical alterna o recitativo do poema Desaparecidos da obra de Mario Benedetti: Geografías (1984) coa musicalización deste poema de Circe Maia, na voz de Daniel Viglietti.]


Queremos agradecer públicamente a Circe Maia a súas indicacións precisas sobre a xénese deste poema e a súa publicación; os seus parabéns e loubanzas sobre o noso blog; o agasallo inmenso dun exemplar adicado da súa derradeira obra: La pesadora de perlas, que xa ocupa un lugar destacado na nosa biblioteca; así como a honra que supón para nos haber mantido unha breve pero intensa relación epistolar e contar coas súas palabras autógrafas.


viernes, 9 de febrero de 2018

Oscuridad completa

No sé por qué, si la luz entra,
los hombres andan bien dormidos,
recogiendo la vida su apariencia
joven de nuevo, bella entre sonrisas,
no sé por qué he de cantar
o verter de mis labios vagamente palabras;
palabras de mis ojos,
palabras de mis sueños perdidos en la nieve.

De mis sueños copiando los colores de nubes,
de mis sueños copiando nubes sobre la pampa.

Luis Cernuda: Un río, un amor (1929)

Versións:
Inés Fonseca: Oscuridad completa; Generación del 27; 2007; Pista 5

Donde vai a miña nena

¡Donde vai a miña nena,
donde vai o meu anxiño,
que non me ven da-la aperta;

que non me ven da-la aperta,
pra que a colla no meu colo,
e lle día o bico na testa;

e lle día o bico na testa,
e máis o par de azoutiñas
nas cachiñas de manteiga!

Manuel Leiras Pulpeiro: Obras completas* (1983)

Versións:
Abe Rábade, Terela Gradín, Ramón Bermejo e Joana Machado: Onde vai a miña nena; Aloumiños de seda; 2008; Pista 6



*[Manuel Leiras Pulpeiro: Obras completas; estudo edición e notas de Xesús Alonso Montero; Edicións Sálvora; Santiago de Compostela; 1983; ISBN: 84-85779-18-5.]

jueves, 8 de febrero de 2018

Os trae unas llaves

V
No os trae nada nuevo.
Sabe que sois ricos y os lo viene a recordar.
Y a los que han olvidado su tesoro
viene a abrirles
el granero,
el palomar
y las puertas de la torre.
Os trae unas llaves.
Viene a derribar murallones,
a destruir cercas y vallados…
y los portones, con trancas, del corral.
Os trae también una piqueta.

Y otras cosas más. Anotad:
«Unas botas recias,
un báculo,
y un capote para la lluvia».
¿Qué esperabais?
¿Una cinta de medir
y vuestras leyes jurídicas y municipales, empastadas en cuero de becerro, con tejuelos dorados?
Os trae unas llaves,
pero no os trae ninguna ganzúa.

León Felipe: Canto a mi mismo de Walt Whitman (1941)

Versións:
León Gieco: Tesoro; Tesoro. Los niños primero; 1991; Pista 1

lunes, 5 de febrero de 2018

Os nenos pasan

Vexo os nenos pasar. Veñen da escola ou vanse.

Levan libros na man e caramelos.
Levan o sol debaixo dos zapatos.

As súas voces encheron o lugar no que escribo.

As mulleres que os coidan van detrás.
Ás veces algún neno quere voar e escapa.
Pero elas non os chaman porque saben
que os nenos sempre volven.

Ser libre, algunhas veces, significa volver.

María do Cebreiro: Non queres que o poema te coñeza (2004)

Versións:
Ester Formosa e Adolfo Osta: Vexo os nenos pasar; La vida, anar tirant…; 2012; Pista 13

domingo, 4 de febrero de 2018

Os muiños

As mos eléctricas da vila
asoballaron a fol aldean
Pero o muíño da canle enxoita
moe cantares pró noso pan.
“Unha noite no muíño”…
A Lúa furou as tellas
e o silencio vai nomeando
tódalas súas noivas vellas.
A estrela da canle enxoita
dorme na adoa que escintila
bágoas de horas
Xa teñen mozas e cantares
as mos eléctricas da vila.
O émbolo fecha.
coma unha batuta
o compás dos poemas de novos manuaes
O muíño da aldea
comporanos un prólogo
prós leutores sentimentaes.
E calquer día…
…as nosas bibriotecas
indixestadas de velocidade
emigrarán á beira do río aldeán
Para que o muíño da canle enxoita
volva moer cantares pró noso pan.

Manoel Antonio: Foulas (1972)*

Versións:
Aid: Os muiños; Rapoemas; 2012; Pista 5



*[Manoel Antonio: Obras completas. Tomo I: Poesías; edición, limiar e notas de Domingo García Sabell; editorial Galaxia; Vigo, 1972.]

sábado, 3 de febrero de 2018

Non é xusto que destroce estas veces a balazos

Non é xusto que destroce estas veces a balazos
de confidencias.
Nin que espere que conprénda-la demanda
de certos inconclusos ademáns.

Querería de ti...¡un rito!
(Que incumpriría.)

¡Unha mentira!
(Que denunciaría.)

É por iso que reviso a teroría
e prefiro
as túas mans cando están quentes,
a túa lingua
cando non sabe de idiomas no arquipélago do meu corpo,
as túas palabras cando medran
como os vexetais (por auga e sol)
e non precisan abonos de razón.

Non é xusto
Amar unha parte de ti e abrilas todas.

Xela Arias: Tigres coma cabalos (1990)

Versións:
César Morán: Non é xusto; Río de son e vento; 1999; Pista 12

viernes, 2 de febrero de 2018

Os meus inimigos

Os meus inimigos
cando falan de min
poñen xofre nas súas verbas,
tan íntimas,
tan sinxelas,
tan saídas dese anaco de carne
que leva por nome corazón.
E eu case son feliz
coas súas intrigas,
coa súa dozura,
coa súa morte que non ma dan a min
por covardía.
O seu sorriso amargo
esvara pola miña carne como un peixe,
e as súas frases amarelas finxen rosas
cando me chaman amorosamente
“meu querido amigo”.
Eu e mais eles
imos andando distraídos pola vida,
imos ao mesmo café,
ao mesmo cinema,
e agachamos as mesmas mentiras
debaixo dos mesmos estúpidos sorrisos:
e ás veces até me convidan a fumar
cerimoniosamente.
Os meus inimigos cando me acoitelen
aínda me han de seguir chamando
“meu querido amigo”.

Manuel María: Elexías á miña vida pequeniña (2004)

Versións:
Roi Casal: Inimigos; Lendas douradas; 2008; Pista 7

jueves, 1 de febrero de 2018

Non che digo nada...

Non che digo nada…
Pero ¡vaia!

                  I
Pasan naquesta vida
cousiñas tan estrañas,
tan raros feitos vense
neste mundo de trampa;
tantos milagres vellos,
tan novas insinanzas,
e tan revoltosos allos
con nome de ensaladas,
que non che digo nada…
Pero ¡vaia!

Meniña ben vestida,
meniña ben calzada,
que ten roupa de cote,
que ten roupa de garda;
meniña que ben folga,
meniña que anda maja,
i é probe, malpecado,
como unha triste araña,
non che digo nada…
Pero ¡vaia!

Véxote aló antre os millos,
véxote aló nas brañas,
xa no pinar espeso,
xa na beiriña mansa
do río que correndo
vai entre as verdes canas,
e xuras que estás soia,
que naide te acompaña…
Non che digo nada…
Pero ¡vaia!

Casada casadiña
que gustas ser falada,
que bailas cas solteiras
nas festas e ruadas,
que tes na boca a risa
e que cos ollos falas,
e que ao falar con eles
parece que che saltan,
non che digo nada…
Pero ¡vaia!

Cando mirar te miro,
tan limpa e tan peinada,
loitar cos rapaciños
hastra que en ti se fartan,
e ves dimpóis xurando
que eres muller sin chata,
e dis que as máis non teñen
contigo comparanza,
non che digo nada…
Pero ¡vaia!

E ti, roxa roxiña,
modesta e recatada
que falas tan mainiño,
que tan mainiño andas,
que ós pes dos homes miras
para non verlle a cara,
e fas que non entendes
cando de amor che falan,
non che digo nada…
Pero ¡vaia!

Vas pola mañanciña
a misa cas beatas;
dempóis… (por qué, ti o sabes)
de xunta delas largas;
e si na corredoira,
xunto da verde parra,
non sei con qué xentiña,
páraste ou non te paras,
non che digo nada…
Pero ¡vaia!

E ti, rapás garrido,
de tan melosas falas,
tan majo de monteira,
tan rico de polainas,
tan fino de calzado
como de mans fidalgas,
cando me dis que gustas
de traballar na braña,
non che digo nada…
Pero ¡vaia!

Ti falarás de amores
cousiñas ben faladas;
ti loitarás cas nenas
como ningún loitara;
ti beberás do mosto
hastra quedar sin fala;
pero cos teus sudores
mollar a terra ingrata…
Non che digo nada…
Pero ¡vaia!

Mais tantas cousas vexo
que me parecen trampa;
tanto sol entre nubes,
e tan revoltas augas
que asemellarse intentan
a unha fontiña crara,
que por non perder tempo
donde non quito racha,
non che digo nada…
Pero ¡vaia!

Rosalía de Castro: Cantares Gallegos (1863)

Versións:
Tempo catro sexteto: Non che digo nada… ¡pero vaia!; Os ollos que falan; 2014; Pista 1